Nakon lokalnih izbora u Republici Srpskoj, održanih 15. novembra, i dalje postoje razne nedoumice, ali jedna činjenica je nepobitna – kada obični smrtnici krenu da bacaju drvlje i kamenje na političare, pa i medije, moraće da znaju da u RS postoji bar jedna diskutabilnija profesija. Riječ je, naravno, o istraživačima javnog mnjenja koji ni u jednom momentu tokom proteklih mjeseci nisu registrovali nagovještaje ključnih momenata upravo završenog izjašnjavanja građana.
Nesklad između realnosti i fikcije plasirane pod plaštom stručnog opipavanja pulsa stanovnika gradova i opština u Srpskoj do te mjere je bio naglašen da se opravdano može posumnjati u autentičnost 99 odsto, ako ne i svih 100 procenata navodnih analiza te vrste. Zbog mentalnog zdravlja ovog naroda, ne bi bilo zgoreg u budućnosti otići korak dalje od prezrivog odmahivanja rukom, te uvesti pravne sankcije za prezentovanje bilo kakvih pregleda stranačkih rejtinga, uključujući i teoretski moguće, ali u praksi gotovo nezabilježene pokušaje da se dođe do stvarnog uvida u to stanje, umjesto živopisnih plodova bujne mašte manipulatora u partijskim vrhovima.
Iako je poslije svake bitke na sceni mnogo generala sa naknadnom pameću, malo ko se može pohvaliti da je prije dana izlaska na birališta imao precizne procjene o izbornim raspletima u RS. Naravno, izuzimajući same kandidate, kojima je u opisu posla da emituju samouvjerenost i nadu u trijumf, bez obzira na to da li im okolnosti idu u prilog ili ne.
Pobjedama Draška Stanivukovića u Banjaluci i Ljubiše Petrovića u Bijeljini podjednako su zatečeni i njihovi simpatizeri i konkurenti iz vladajućeg bloka na republičkom nivou. Ako se ima u vidu značajna razlika u glasovima u dva najveća grada u RS, jasno je da su ovi uspjesi sasvim komotni, te da nije bilo nikakvih duela sa tijesnim rezultatima, nakon kojih bi poražena strana mogla da pribjegne fudbalskim metaforama, od teza da je sudija, odnosno CIK, bio pristrasan, do teorija da je teren, u znaku korone, bio nepovoljan.
A kada je već tako, onda se kao glavni faktor u ovakvom opredjeljenju većine ljudi u Banjaluci i Bijeljini mora označiti – nezadovoljstvo. Neobično je da se na tragu najuvjerljivijeg tumačenja onog što se desilo 15. novembra našao sam Igor Radojičić. I to desetak dana uoči izbora, tokom gostovanja u emisiji TV voditelja Mate Đakovića. Radojičić je tada rekao: „Česta primjedba mojih bliskih i dobrih ljudi jeste: Naprosto, moraš pokazati više osjećanja. U poslu se to osjeti. Nismo dovoljno uradili sve ono što smo nazvali – Banjalukom ljudskog lica“.
Izgleda da je postao svjestan, ali kada je već bilo kasno za preokret u već dominantnom raspoloženju, da je podlegao onoj vrsti profesionalne zablude kakvoj su, recimo, skloni brojni pravnici, koji u neko doba zaborave da zakoni postoje zbog ljudi, a ne ljudi zbog zakona. Tako su i protekli gradonačelnički mandat obilježili česti infrastrukturni zahvati, ali bez naročitog entuzijazma unutar šire populacije zbog toga. Jer, dobar dio stanovnika Banjaluke, suočen sa vlastitim egzistencijalnim tegobama, sve te kružne tokove, sportske dvorane i slične građevinske poduhvate tretirao je kao pomake kojima se uglavnom ne može osporiti funkcionalnost ili estetika, ali sa zanemarljivom ulogom u njihovim svakodnevnim životima. Takvo stanovište moglo se svesti na rezon – ništa od toga ne gradi se za mene, već za „dobitnike tranzicije“.
Ponešto od takvih signala dopiralo je i do Radojičića,koji je kod Đakovića priznao: „Pored infrastrukturnih objekata, ljudima treba topao ljudski pristup koji nije bio dovoljno zastupljen“. Uz malo cinizma, moglo bi se primijetiti da topline jeste bilo, ali selektivne i rezervisane za persone koje su prošle sita i rešeta stranačke podobnosti, ostavljajući van tog miljea prevelik broj onih koji će, kao kod Turgenjeva, sebe smatrati „suvišnim ljudima“, a danas je gotovo jedini ventil za takvo raspoloženje izlazak na izbore i glasanje „protiv“, nikako „za“.
Nije poznato koga Radojičić smatra „bliskim i dobrim ljudima“, ali bi poslije 15. novembra teško mogao istrajati na takvim odrednicama za onaj dio njegovog okruženja koji mu je učinio „medveđu uslugu“. Jer, koliko god u samoj ličnosti Draška Stanivukovića bilo potencijala za solidan rezultat – pošto je, bez obzira na sve nesavršenosti, riječ o svježoj i nestandardnoj političkoj pojavi za parametre ovog podneblja – toliko mu je u prilog išao i kontraefekat koji su izazivali konstantni „spinovi“ usmjereni na pokušaje kompromitacije kandidata opozicije. To je u pojedinim fazama poprimalo takve karikaturalne, pa i patološke razmjere, da se sigurno broj onih birača koji su u startu bili neutralni, a kasnije otišli ka jednoj strani upravo zbog ovakve presije, može mjeriti u hiljadama.
Nakon silnih poraza i padova, čini se da su opozicionari, bar u Banjaluci i Bijeljini, usvojili pojedine osnovne postulate političke mudrosti. Jedan od takvih znakova je postepena transformacija predizborne retorike, u banjalučkim koordinatama obilježene sloganom „Više nas je“, koji sadrži nesumnjivu želju za konfrontacijom, prema integrišućim i pomirljivim tonovima, kakve sadrže rečenice o obavljanju gradonačelničkih funkcija „za dobro svih građana“, uključujući i one koji nisu glasali za njih. Naravno, može se raspravljati i o demagoškom prizvuku ovakvih opservacija, ali, bar u toku jedne večeri djelovalo je da čitav politički spektar u RS zahvatio neuobičajen sindrom konstruktivnosti, pošto je i lider najuticajnije vladajuće stranke sabrano prihvatio poraz i trezveno tražio razloge za takav rezultat.
Ipak, idila nije dugo trajala, pošto su se već sutradan mogle čuti žalosne najave o izostanku „subvencionisanog grijanja“ u „nelojalnim“ banjalučkim mjesnim zajednicama i izmještanju takve „privilegije“ u „podobna“ naselja ili druge opštine u RS. Ko iole razumije kolektivnu psihologiju u ovom gradu, ma koliko izmicala svakom posmatranju kroz akademsku dioptriju, zna samo jedno – ako su već pomenuti „spinovi“ izazivali odbojnost na kvadrat, onda govor o „kaznama“, naročito na terenu elementarnih ljudskih potreba, izaziva talase u istom smjeru, ali na kub.
Sličan predznak iracionalnosti ima i likovanje zbog činjenice da u Banjaluci i Bijeljini, bar u ovoj fazi, slijedi kohabitacija između načelnika iz jednog bloka i odborničkih većina iz druge koalicije. Nije sporno, istrajavanje na opstrukcijama može suziti manevarski prostor novih gradonačelnika i učiniti ih mikro-verzijama Donalda Trampa iz upravo završenog mandata, u skladu sa matricom: „Mnogo hteo, mnogo započeo, ali su ga pomeli vetrovi istorije“. Međutim, i nadobudnost sa suprotnim predznakom može da naiđe na klizav teren, jer je u srpskim političkim hronologijama i novijeg i starijeg datuma, s obe strane Drine, niz puta viđen fenomen stihijskog pretrčavanja iz jedne u drugu opciju.
Kako to izgleda, već je nagoviješteno kroz situaciju sa statusom SPS-a u vladajućoj koaliciji. Do juče smatrani skoro najpouzdanijim partnerom SNSD-a, preko noći su označeni kao „izdajnici“, i to samo zato što su pokazali minimum oklijevanja ili uzdržanosti u jednoj hirovitoj inicijativi sa vrha te piramide. Ako se „lov na vještice“ završi na njihovom ekspresnom izbacivanju iz ove strukture, nije isključeno da će se proces osipanja projektovane većine moći kontrolisati. Ali, ukoliko bude još grupacija koje takva sudbina prvih „sumnjivih lica“ pokoleba, onda su sve varijante otvorene.
Osim jedne – da najkorpulentniji akter družine baci pogled i u vlastito dvorište, gdje ne puca baš sve od harmonije, a famozni unutarstranački rivalitet omogućen otvorenom listom već postaje javna tajna. U svakom slučaju, razliku u strukturi glasova za gradonačelnika i odbornike ima smisla tražiti čak i na toj adresi, a pogotovo u odustvu autoriteta Borivoja Obradovića, koji je nakon „salto mortalea“ Nenada Nešića „garantovao“ da banjalučki DNS ostaje „na liniji“. Takođe, ni Petar Đokić se nije pretrgao od iskrenosti kada je, osokoljen nevoljama konkurentskih socijalista, naprasno spoznao da su gotovo svi glasači SP-a činili Radojičićevo glasačko tijelo.
Kada je riječ o drugim gradovima i opštinama, nema sumnje da je značajno oslabljeni bijeljinski SDS do trijumfa nad dugodišnjim gazdom te „firme“ – koji se pola godine prije izbora otisnuo na drugu stranu političke scene – u suštini došao na leđima jednog uticajnog medija, stacioniranog u tom gradu. U slučaju Prijedora, nije diskutabilna matematika koja kaže da kanidatura Maje Dragojević Stojić (SDS), paradoksalno, jeste omogućila pobjedu kandidata SNSD-a nad favoritom DNS-a. Ali, potpuno je apsurdno očekivanje njenih kritičara da tri dana prije izbora ona „odustane“ od kandidature, jer je, eto, Nešić u jednom od svojih famoznih „hoću-neću“ zaokreta nagovijestio mogućnost trgovine prema principu „nudim Banjaluku i Bijeljinu za Prijedor“.
Takva osporavanja su bizarna jer je, naprosto, posljednji zakonski rok da se bilo čija kandidatura izbriše sa listića istekao u avgustu. Prijedorska doktorka mogla je, u minut do 12, samo da pozove birače da ne glasaju za nju, a uopšte nije isključeno da bi dobar dio onih koji su namjeravali da je podrže ignorisao takav apel. Isto tako, deplasirana je priča da se ovakav peh desio samo DNS-u i SDS-u, jer su kroz sličnu situaciju prošli i SNSD i SPS u Tesliću, gdje je upravo animozitet na relaciji Bogdanić – Škrebić omogućio Milanu Miličeviću još jedan mandat.
Određene sredine, poput Broda i Modriče, dokaz su da je ekonomija imala kakvu-takvu ulogu u ovim izborima, jer je, po svemu sudeći, stagnacija koja je opteretila tamošnje rafinerije značajno uticala na promjene u kabinetima načelnika.
Na status kvo u većini ostalih lokalnih zajednica u RS, iako je doba društvenih mreža i brzog protoka vijesti, sigurno je uticalo i odsustvo pouzdanih saznanja o novim momentima u raspoloženju u najvećim gradovima na zapadu i istoku Srpske.
Ko zna, ne treba isključiti šanse da na sljedećim, opštim izborima bude obrnuto. Ako se u Novu 2021. uđe bez grijanja, a u narednu 2022. godinu, istim slijedom, i bez struje, a samim tim i bez informacija, kakve god da su – sve je moguće.
(Saša Bižić/vijesti365.com)
