Foto: Aleksandar Nikolić
Pišu: Efraim Zurof, Aleksandar Nikolić
Rezolucija UN-a o Srebrenici izazvala je debatu o selektivnoj istorijskoj pravdi, posebno o ulozi Njemačke u zločinima nad Srbima iz Drugog svjetskog rata.
Prije nešto više od dva mjeseca, Generalna skupština Ujedinjenih naroda donijela je rezoluciju koju nije podržala većina njenih država članica (84 su glasale za; ali je 68 zemalja bilo suzdržano; 19 je glasalo protiv, a 22 zemlje, uključujući Izrael, nisu bili prisutni na glasanju). Usvojila je rezoluciju kojom se 11. juli proglašava “Međunarodnim danom razmišljanja i sjećanja na genocid u Srebrenici 1995. godine”, osuđujući negiranje genocida, kao i veličanje ratnih zločinaca.
Zašto je ovaj gnusni ratni zločin izabran od tolikog broja masakra počinjenih tokom moderne ere da bude označen kao slučaj genocida? Generalna skupština UN-a je to učinila, uprkos činjenici da ogromnu većinu Bošnjaka koji su izbjegli u Srebrenicu, koja je zvanično proglašena utočištem bosanskih Muslimana, nisu naudile trupe Republike Srpske. Zapravo, sve žene, djeca i starci, koji su činili ogromnu većinu od 25.000 izbjeglica, pušteni su nepovrijeđeni.
Ovakva apsurdna odluka teško da je neobična u Ujedinjenim nacijama, gdje je politika naziv igre, a određeni politički saveznici imaju automatsku većinu. U takvim okolnostima Srbija nije imala šanse da spriječi donošenje ove rezolucije. Izraelci mogu da saosećaju sa Srbijom jer je i Izrael bio žrtva očigledno politički motivisanih rezolucija i nepravednih kritika izrečenih u Generalnoj skupštini. Najpoznatija i najnečuvenija od kojih je bila rezolucija “Cionizam je rasizam”.
Iako se Srbija može donekle utješiti činjenicom da je većina članova Generalne skupštine odbila da podrži rezoluciju, jedan od aspekata koji najviše nervira je to što je rezoluciju predložila i susponzorisala Njemačka. Dok je njemačka odgovornost za užasno “konačno rješenje” koje su nacisti implementirali da potpuno unište evropsko jevrejstvo opštepoznata, malo je ljudi izvan bivše Jugoslavije svjesno obima i okrutnosti nacističkih zločina nad Srbima tokom Drugog svjetskog rata.
Nacistička brutalnost bila je vidljiva već od prvog dana invazije na Jugoslaviju u aprilu 1941. godine, kada su izvršili ubilački napad bombama na Beograd, tokom kojeg je Narodna biblioteka i njena dragocjena zbirka knjiga, od kojih su neke čak i iz 12. vijeka, uništena. Nakon toga na područjima pod njemačkom vojnom okupacijom uslijedilo je podizanje zloglasnih nacističkih koncentracionih logora, poput Banjice u Beogradu, i ozloglašenog Crvenog krsta u Nišu, gdje je ubijeno oko četrnaest hiljada nevinih, uglavnom Srba.
Crni oktobar svuda
Ovo je bilo praćeno masovnim represijama nad srpskim civilnim stanovništvom, koje su bile daleko drastičnije od mjera preduzetih u drugim okupiranim zemljama (100 civila, u nekim slučajevima i djece, pogubljeno zbog smrti njemačkog vojnika, a 50 za ranjenog ). Najozloglašeniji pokolj nevinih dogodio se u Kragujevcu u prikladno nazvanom „Crnom oktobru“ 1941. godine.
Značajan broj folksdojčera (etničkih Nijemaca), stanovnika Jugoslavije, djelovao je kao peta kolona tokom godina prije rata, a zatim se pridružio nacističkim osvajačima, mnogi su se dobrovoljno prijavili da se pridruže S.S. 7. dobrovoljačkoj brdskoj diviziji Prinz Eugen.
Na aneksiranim područjima Jugoslavije, saveznici Nijemaca počinili su strašne zločine nad srpskim civilima uz punu dozvolu i podršku nacista. Najgori počinioci u tom pogledu bile su hrvatske ustaše, koje su pokrenule genocidnu kampanju nad Srbima, tokom koje su masovno klani u seoskim sredinama i u koncentracionim logorima koje su izgradili širom Nezavisne Države Hrvatske (NDH) koje su Nijemci stvorili nakon okupacije Jugoslavije. Srbi, Jevreji, Romi i Hrvati antifašisti bili su mučeni na najstrašnije načine, a na kraju i ubijani u Jasenovcu, logoru koji je postao simbol ustaške okrutnosti i izopačenosti.
‘Nacistička Njemačka je imala potpunu odgovornost’
Čak je i Edmund Glaise von Horstenau, njemački vojni izaslanik u Zagrebu, oštro kritikovao strašna ustaška zvjerstva, upozoravajući da će ona izazvati ustanak lokalnog srpskog stanovništva. Nacistička Njemačka je i za njih imala potpunu odgovornost. Ne samo da je stvorila preduslove, nego je i osmislila NDH. Nacistička Njemačka nikada nije pokušala da obuzda ustaške kampanje genocida koje je pokrenuo diktator NDH Ante Pavelić. Naprotiv, Hitler mu je rekao da ako NDH želi da bude stabilna, netolerantna nacionalistička politika se mora voditi 50 godina, jer prevelika tolerancija može samo stvarati probleme.
Šef spoljnopolitičkog odbora njemačkog Bundestaga Mihael Rot, osvrnuvši se na negativne reakcije Beograda na donošenje rezolucije o Srebrenici, nazvao ih je “sramnim i razočaravajućim”. Dodao je da sugestija za donošenje slične rezolucije o Jasenovcu izgleda kao pokušaj da se skrene pažnja. “Poenta nije u tome da neki upiru prstom u druge.”
Uprkos razumijevanju onoga što je Roth htio reći, nedostatak elementarnog izraza žaljenja i kajanja je neprihvatljiv. Svakako se ne radi o izostanku odavanja počasti žrtvama kao takvima, već o odsustvu posebnog razmatranja njihove sudbine, što bi trebalo da bude iz Njemačke, koja je imala punu odgovornost i za Jasenovac. Do danas, međutim, na Balkanu nema osećaja da je Njemačka ikada izrazila kajanje ili žaljenje za zločine počinjene nad Srbima.
Umjesto toga, iz političkih razloga, prečesto je stajala na strani onih koji su djelovali na štetu Srbije. Njemačka je među najznačajnijim investitorima i spoljnotrgovinskim partnerima Srbije. To je svakako jedna od centralnih zemalja Evropske unije, važna i za Srbiju. Upravo zbog toga, bilo bi prirodno očekivati izraz istorijske odgovornosti prema srpskom narodu i pijeteta prema njegovim žrtvama.
Istoričar holokausta, dr. Efraim Zurof, glavni je lovac na naciste Centra Simon Wiesenthal i direktor njegove Kancelarijeza Izrael i istočnoevropske poslove. Aleksandar Nikolić je počasni konzul Republike Srbije u Izraelu.
