Policija je uhapsila Nebojšu Arnauta i Gorana Radulovića, odgovorna lica u firmi Ora konekt, zbog sumnje da su svojim postupanjem napravili višemilionsku štetu prodavajući “lažne korisnike” portalima određenih medijskih kuća u Srbiji.
Njih dvojica su predati u nadležnost VTK, a Telegraf saznaje da su priznali djelo koje im se stavlja na teret. U razgovoru sa inspektorima otkrili su i neke od svojih saradnika u izvršenju ovog krivičnog djela.
Kompanija Gemius, koja mjeri čitanost srpskih onlajn medija, objavila je ranije da su pojedini internet sajtovi iz Srbije imali lažirane podatke o čitanosti, odnosno posjećenost sajtovima. Među ovim medijima nalaze se Blic, Alo, Novosti, Pink, Objektiv, Еkspres…
Gemius otkrio prevaru
Ovo je dio saopštenja Gemiusa:
“Radi se o potpuno fiktivnom (nepostojećem) saobraćaju, čiji je privid generisan upotrebom skripte koja je sa sajta ‘izvora’ našim serverima slala informacije o posjetama sajtovima ‘primaocima’ koje se nisu dogodile.
Uzrok je maliciozna skripta, kreirana od strane NN lica, sa namjerom slanja lažnih hitova u gemisu Prism i Google Analitics naloge trećih sajtova, koji nose lažnu informaciju da se na tim trećim sajtovima dogodila posjeta do koje u stvari nije došlo.
Skripta je otkrivena od strane Gemiusa i predstavljena na sastanku komercijalnih izdavača održanom 22. oktobra, uz iznošenje dodatnih informacija na sastanku komercijalnih izdavača 29. oktobra ove godine. Kako Gemius usljed GDPR-a čuva kompletne prikupljene podatke u periodu od posljednje tri godine, nije moguće ustanoviti djelovanje te skripte u periodu prije oktobra 2021. godine.
U trenutku otkrivanja, skripta je bila postavljena na sajt republika.rs namijenjen mobilnim uređajima, a otkriveno je da je do novembra 2022. godine bila aktivna i na sajtu ana.rs. Republika.rs je uklonila skriptu 22. oktobra, neposredno po prijemu informacije o njenom postojanju tokom sastanka, i ovim je takav saobraćaj prestao da bude aktivan.
Tokom postojanja skripte, prilikom posjete stvarnog korisnika nekim od ovih sajtova, njena aktivacija je slala informaciju ka Gemius i Guglu serverima da je korisnik bio i na sajtovima „primaocima“, predstavljajući ga kao posjetu koja je došla sa Fejsbukaa. U stvarnosti, korisnik nije bio na sajtu „primaocu“, niti imao bilo kakav kontakt sa sajtom „primaocem“, niti su na strani „primaoca“ bili potrebni bilo kakva tehnička akcija niti resurs za realizaciju ovakvog fiktivnog hita.
Sa druge strane, sajt „primalac“ je ovu „posjetu“ mogao da vidi u svom gemiusPrism i Google Analytics alatu kao stvarnu i, ukoliko je bila posjeta iz Srbije, bila je uključena u gemiusAudience rezultate, dostupne tržištu.
Na ovaj način je generisano oko dva odsto od svih hitova u gemiusAudience istraživanju za Srbiju, koji su raspoređeni na sajtovima navedenim ispod.
Spisak sajtova
Slijedi spisak sajtova „primalaca“ sa periodima u kojima je maliciozna skripta slala lažne hitove za njih (zbog ogromne količine podataka za obradu, kao referentni uzorak je uzet jedan dan u mjesecu, odnosno 15. u svakom navedenom mjesecu):
24sedam.rs: oktobar 2021. do oktobar 2024.
alo.rs: januar i februar 2022, april do novembar 2022.
blic.rs: oktobar 2021. do oktobar 2024.
buro247.rs: novembar 2021. do februar 2022, mart do jun 2024.
ddl.rs: oktobar 2021. do april 2024, jun 2024. do oktobar 2024. (napomena: ddl.rs nije uključen u gemiusAudience od septembra 2022. godine)
ekspres.net: oktobar 2021. do februar 2022, april 2022. do maj 2024.
nova.rs: oktobar do decembar 2021, april 2022. do april 2023, jun, avgust, novembar i decembar 2023, april 2024.
novosti.rs: oktobar 2021. do januar 2022, mart 2022. do februar 2023, april do decembar 2023.
objektiv.rs: oktobar 2021. do februar 2022, april do oktobar 2022.
pink.rs: mart 2022, april do jul 2024, septembar i oktobar 2024.
sportske.net: novembar do februar 2022, jul 2022. do april 2023.
Usljed ozbiljnosti navedene situacije i njenih posljedica po gemiusAudience istraživanje u Srbiji i sajtove koji su u njega uključeni, biće preduzete mjere u skladu sa zakonom u cilju pronalaženja i kažnjavanja lica koja su odgovorna za kreiranje lažnih zapisa o ovom fiktivnom saobraćaju.
Neki od izdavača su obavijestili Gemius da su preduzeli ili namjeravaju da iniciraju pravne akcije u istom smjeru – ovo je trenutni status, kako nam je komunicirano od strane izdavača:
Digital Media Network doo (24sedam.rs) – Portal 24sedam krivične prijave zbog prevare protiv republika.rs i odgovornog lica navedenog portala, kao i svih drugih umiješanih lica.
Lifestyle Publishing doo (buro247.rs) – predstavnici buro247.rs su stupili u kontakt sa advokatima radi prikupljanja svih materijalnih dokaza potrebnih za podnošenje tužbe protiv kompanije koja je za njih radila promociju i oglašavanje na Fejsbuku kao i protiv osobe koja je bila posrednik u ovoj prevari.
Medijska Mreža doo (republika.rs) – predstavnici republika.rs su podnijeli krivičnu prijavu Višem javnom tužiilaštvu u Beogradu, Posebnom odeljenju za borbu protiv visokotehnološkog kriminala protiv NN lica zbog postojanja osnova sumnje da je izvršeno krivično djelo Računarske prevare iz člana 301. Krivičnog zakonika Republike Srbije, neovlašćeni pristup zaštićenom računaru, računarskoj mreži i elektronskoj obradi podataka iz člana 302. Krivičnog zakonika Republike Srbije, kao i drugih krivičnih djela koja budu utvrđena tokom istrage. U krivičnoj prijavi navode da je osumnjičeno lice na njihovom portalu postavilo malicioznu skriptu koja je manipulativno prenosila podatke analitičkim alatima.
Novosti AD (novosti.rs) – predstavnici novosti.rs su podnijeli krivičnu prijavu Višem javnom tužilaštvu u Beogradu, Posebnom odeljenju za borbu protiv visokotehnološkog kriminala. Po savjetu advokata i u interesu postupka, u ovom trenutku nisu u mogućnosti da otkriju više detalja o prijavi.
Pink Media Group doo (pink.rs) – portal pink.rs je raskinuo ugovor sa kompanijom zaduženom za promociju njihovog sadržaja putem društvenih mreža i istražuje sve aspekte slučaja. Ukoliko se dokaže da je ova kompanija uzrokovala fiktivni saobraćaj na pink.rs, Pink Media Group će pokrenuti pravnu akciju protiv odgovornih.
Ringier Srbija doo (blic.rs, nekretnine.rs) – Ringier Srbija snažno podržava sve mjere koje će Gemius preduzeti u skladu sa zakonom i po potrebi će im se pridružiti.
Sportske Net doo (sportske.net) – Predstavnici portala sportske.net su kontaktirali svoje advokate i podnijeće krivičnu prijavu Višem javnom tužilaštvu u Beogradu, Posebnom odeljenju za borbu protiv visokotehnološkog kriminala.
United Media Digital doo (nova.rs) – predstavnici portala nova.rs će podnijeti odgovarajuće pravne radnje protiv lica ili kompanije za koju se pretpostavlja da ih je oštetila kroz isporuku fiktivnih hitova umjesto stvarne posjete, za koju je bila angažovana.
Gemius poziva sve izdavače koji su angažovali bilo koju kompaniju za promociju njihovog sadržaja putem društvenih mreža, a umjesto toga im je isporučen fiktivni saobraćaj, da pokrenu pravnu akciju protiv iste i odgovornih lica.
Sa strane Gemiusa, nadležnim državnim organima će biti predati svi relevantni dokazi i informacije.
Usljed svakodnevnog napretka tehnologije i pronalaženja novih metoda prevare, vjerujemo da adekvatno kažnjavanje odgovornih i objavljivanje što je moguće više informacija o samom slučaju i počiniocima (uz vođenje računa o interesima istrage) predstavlja jedan od najboljih načina za prevenciju ovakvih situacija u budućnosti.”
Iz izvora bliskih istrazi saznaje se i da će nadležni organi nastaviti da rade na otkrivanju svih povezanih lica u ovoj velikoj afera i sankcionisanju svih koji su prekršili zakon i nanijeli veliku štetu portalima koji nisu učestvovali u ovome.
