Ko su Hamas i Hezbolah? Kakve su to organizacije i šta je cilj njihovog djelovanja, te da li se mogu nazvati terorističkim? Po svemu sudeći da mogu.
Hamas, odnosno Islamski pokret otpora, osnovan je 1987. tokom prve palestinske intifade, odnosno ustanka. Podržava ga šiitski Iran i dijeli ideologiju Muslimanskog bratstva, koje je uspostavljeno u Egiptu 1920-ih. To je sunitska organizacija.
Hamas upravlja Pojasom Gaze od 2007., nakon kratkog građanskog rata sa snagama lojalnim pokretu Fatah na čelu sa predsjednikom Mahmudom Abasom, koji se nalazi na Zapadnoj obali, a takođe je na čelu Palestinske oslobodilačke organizacije (PLO).
Hamasovo preuzimanje Gaze uslijedilo je nakon njegove pobjede na palestinskim parlamentarnim izborima 2006. godine, posljednji put kada su održani. Hamas je optužio Abbasa da se urotio protiv njega, a Abbas je ono što se dogodilo opisao kao državni udar.
Od tada je došlo do brojnih rundi sukoba s Izraelom, koji su često uključivali Hamasove raketne napade iz Gaze na Izrael te izraelske vazdušne napade i bombardovanje Gaze.
Hamas odbija da prizna državu Izrael i ima oružano krilo koje se zove Izz el-Deen al-Qassam brigade, koje je poslalo naoružane napadače i bombaše samoubice u Izrael. Hamas svoje oružane aktivnosti karakterizuje kao otpor protiv izraelske okupacije.
Njegova osnivačka povelja iz 1988. pozivala je na uništenje Izraela, iako su zvaničnici Hamasa povremeno nudili dugoročno primirje, ili Hudnu na arapskom, s Izraelom, u zamjenu za održivu palestinsku državu na cijelom palestinskoj teritoriji koji je Izrael okupirao u ratu 1967. godine. Izrael to smatra varkom.
Hamas je označen kao teroristička organizacija od Izraela, SAD-a, Evropske unije, Kanade, Egipta i Japana.
Grupa je dio regionalnog saveza koji se sastoji od Irana, Sirije i šiitske grupe Hezbollah u Libanu, koji se svi protive politici SAD-a na Bliskom istoku i Izraelu. Dok je njegova baza moći u Gazi, Hamas takođe ima pristalice širom palestinskih teritorija, a ima vođe raširene po Bliskom istoku.
Hezbolah je šiitska grupa podržana od Irana. Iranska nacionalna garda je Hezbollah osnovala 1982. godine kako bi “izvezla” islamsku revoluciju i borila se protiv izraelskih snaga koje su napale Liban. Hezbolah se uzdigao od frakcije osnovane tokom građanskog rata u Libanu, do teško naoružanih snaga sa velikim uticajem na libansku državu. Može da se pohvali preciznim raketama koje ima u posjedu, kojima ima sposobnost da pogodi sve dijelove Izraela.
Lider Hezbolaha Sayed Hassan Nasrallah rekao je 2021. godine da grupa ima 100.000 boraca, a SAD procjenjuje da im Iran šalje stotine miliona dolara na godišnjem nivou. Hezbolah ima duboke veze sa drugim naoružanim grupama u regionu koje podržava Iran, uključujući palestinske frakcije Hamas i Islamski džihad.
Hezbolah je obučavao grupe koje podržava Iran u Iraku i tamo takođe učestvuje u borbama, a vlasti Saudijske Arabije navele su da se Hezbolah borio za proiranske Huse u Jemenu, što grupa poriče.
Uticaj grupe u Libanu posljedica je velike zalihe oružja, ali i toga što mnogi šiiti smatraju da grupa brani Liban od Izraela.
Sa druge strane, libanske stranke koje su protiv Hezbolaha optužuju grupu da vodi zemlju u sukobe. Grupa ima ministre u vladi i poslanike u parlamentu, a borci Hezbolaha su preuzeli dijelove Bejruta.
Hezbolah je ušao u politiku 2005. godine nakon što se Sirija povukla iz Libana, poslije ubistva bivšeg premijera Rafika el Haririja.
PRIJETNJA MIRU U SVIJET
Od kada su osnovani i jedni i drugi su velika prijetnja Izraelu. I ne samo toj zemlji. Brojni teroristički napadi širom svijeta ima potpis ove dvije organizacije. Sada stvaraju pakt protiv Izraela i javno prijete ako se SAD umiješa u rat. I ovaj pakt se širi. Agencije su objavile da se vođa libanonskog Hezbolaha sastao se s vođama palestinskih militantnih frakcija Hamasa i Islamskog džihada, a razgovarali su o tome što njihov savez mora da učini da se postigne “stvarna pobjeda otpora”.
Rat između Izraela i Hamasa podigao je prijetnju od napada na Amerikance u Sjedinjenim Državama na “potpuno ‘drugi nivo”, upozorio je direktor FBI Kristofer Vrej. ” Ocjenjujemo da će akcije Hamasa i njegovih saveznika poslužiti kao inspiracija kakvu nismo vidjeli otkako je (grupa Islamska država) prije nekoliko godina pokrenula svoj takozvani kalifat “– poručio je i dodao:” Takođe ne možemo i ne odbacujemo mogućnost da Hamas ili neka druga strana teroristička organizacija iskoristi trenutni sukob za izvođenje napada ovdje na našem vlastitom tlu “. Procjene FBI je teško moguće da se zanemare. I ne brinu samo u Americi. Evropski mediji su zatrpani tekstovima koji upozoravaju na terorizam.
Hamasov brutalni napad na Izrael 7. oktobra često se opisuje kao izraelski 11. septembra, piše The Telegraf. Uz više od 1400 mrtvih ljudi, to je zapravo mnogo gore od terorističkih napada Al-Kaide u Sjedinjenim Državama prije dvije decenije.
Čista brutalnost i neselektivna priroda Hamasovog napada 7. oktobra potaknula je sada raširenu tvrdnju da je “Hamas = ISIS”. Na društvenim mrežama, #HamasIsISIS” je u trendu, dok su politički zvaničnici u Izraelu, SAD-u i đirom Evrope izjednačavali ta dva pokreta kao jedan te isti.
Novozapočeti kopneni upad Izraela vjerovatno će zadati snažan udarac Hamasu, ali grupa će preživjeti i mogla bi se pretvoriti u nešto još nasilnije nego prije. Što je još gore, intenzivan izraelski odgovor u Gazi i duboki osjećaj međunarodne nezainteresiranosti za civilne žrtve rizikuju stvaranje cijele nove generacije terorizma, širom Bliskog istoka i šire.
DA LI JE HAMAS PISAO KONAKOVIĆU I KAKVE SU VEZE TERORISTA SA BiH?
Pojedini portali objavili su vijest da je vođa Hamasa Ismail Haniya poslao pismo ministru spoljnih poslova BiH Elmedinu Konakoviću u kojem traži pomoć za Palestinu.
“Operacija (Potop Al-Aqsa) će se nastaviti sve dok ne postigne svoje ciljeve, a svijet mora da posluša potlačene, skine masku i prestati pružati podršku ovoj fašističkoj i rasističkoj okupaciji. Pozivamo arapske i islamske nacije i sve slobodne ljude u svijetu da poduzmu hitnu akciju i mobiliziraju podršku i solidarnost u svim oblicima kako bi zaštitili čvrsto i istorijsko palestinsko pravo. Vrijeme je da pravda pobijedi, da naši ljudi uživaju slobodu i da se mogu vratiti na svoja ognjišta iz kojih su prognani, te da prestanu svi oblici okupacije, naseljavanja i agresije na narode i svetinje“ – navedeno je navodno u pismu.
Uz to se u tom pismu navodno opisuju određeni istorijski događaji gledani iz perspektive Hamasa i Palestinaca.
Elmedin Konaković demantavao je navode o tome da mu je Hamas slao bilo kakva pisma.
Medjutim poznata je ćinjenica da su pripadnici Hamasa i Hezbolaha bii vrlo aktivni na ratištima tokom građanskog rata u BiH. Na to je podsjetio i poslanik federalnog parlamenta Slaven Raguž.
Skoro trećina islamskih dobrotvornih organizacija na Balkanu pomagala je aktivnosti islamskih grupa povezanih s terorizmom uključujući egipatsku Gama al-Islamiju, palestinski Hamas i libanski Hezbolah. Američki publicista i ekspert za antiterorizam Evan Kolman navodi da to stoji u izvještaju američke vlade iz 1996. godine koji je nosio oznaku “strogo povjerljivo”. Za taj izvještaj “Wall Street Journal ” tvrdio je da ga je izradila američka Centralna obavještajna agencija (CIA). Činjenica je i da Hamasovac Abu Anas al-Šami sredinom devedesetih došao u BiH, navodno da bude misionar i da pomaže u širenju islama , navodi Kolman.
Nakon BiH, ističe on, Al-Šami vratio se u rodni Jordan gdje je pomogao osnivanje glavnog regrutnog centra za fundamentalističku grupaciju “Džamat al-Suna val-Kitab” (“Društvo suneta i Knjige”).
Član Ekspertskog tima jugoistočne Evrope za borbu protiv terorizma i organizovanog kriminala Domagoj Margetić je tvrdio da su visoki oficiri Hamasa koji su učestvovali u ratu u BiH uglavnom bili locirani na području centralne Bosne.
“Nekoliko njih učestvovalo je u logističkom centru Armije BiH u Visokom. Pripadnike Hamasa koordinisao je visoki oficir Armije BiH Majed Mafalani, porijeklom Sirijac, koji je sada ljekar u Visokom”, kaže Margetić.
Obavještajci NATO-a, dodaje on, istraživali su Mafalanija zbog njegovih odnosa sa sirijskom obavještajnom službom i koordinacije dolazaka Hamasovih oficira u BiH. Kaže da je sirijska obavještajna služba jedan je od glavnih servisa Hamasu.
“Pripadnici Hamasa bili su sastavni dio komandnih centara Armije RBiH, a jedno vrijeme bili su dio njene obavještajne službe ” ističe Margetić.
Hrvatski mediji su i poslije rata, tačnije 1999. godine pisali da su “Hamas, GIA i Bin Ladenovi islamski teroristi i dalje u BiH”.
Tada je ispred kafea “Feniks” u Turbetu kod Travnika pronađeno pismo u kome “Islamska teroristička organizacija Sarajevo”, odnosno lokalni ogranak Hamasa iz Turbeta, upozorava na buduće terorističke akcije usmjerene na tamošnje Hrvate, “ustaše”, policiju i “otpadnike od islama”. Letak je ostavljen na vjetrobranskom staklu automobila mladića hrvatske nacionalnosti.
Sama pojava Hamasa u srednjoj Bosni dovoljan je znak za uzbunu. U policiji i u IPTF-u su potvrdili da znaju da je to djelo mudžahedina, pripadnika Hamasa, te da je riječ o direktnoj prijetnji povratku hrvatskog naroda u opštinu Travnik i cijele srednje Bosne, pisala je štampa.
Iako je američki Stejt department još tada stavio BiH na spisak zemalja u kojima djeluju terorističke organizacije i zatražio protjerivanje iz BiH vođa islamskih dobrovoljaca koji su tokom rata u BiH došli da pomognu “braći po vjeri”, to do danas nije učinjeno.
ŠTA DALJE?
Početak rata na Bliskom istoku napravio je nove podjele u svetu i potpuno ujedinio islamski svijet. Dok su pojedini analitičari tvrdili da je rat, započet napadom na Izrael, samo skretanje pažnje sa sukoba u Ukrajini, drugi su bili ubijedjeni da je to rezultat razgovora Saudijske Arabije i Izraela o priznavanja države Izrael. Ako Saudijska Arabija prizna Izrael, dolazi do preslagivanja međunarodnih odnosa na regionalnom planu, počinje nova dinamika odnosa na Bliskom istoku, koja potiskuje u drugi plan Iran i njegovu ulogu. Iran to ne želi, smatra sebe bitnim faktorom na Bliskom istoku što još uvijek je, a Hamas mu je produžena ruka. Ovo su tvrdili analitičari.
Prema sudu njemačkog stručnjaka za Bliski istok Mihaela Lidersa, Hamas je već na neki način uspio – tako što je prekinuo normalizaciju odnosa Izraela i Saudijske Arabije. U arapskom svijetu će se ponovo ispod oka gledati na Izrael.
„Ovim napadom je takođe sasvim propala i izraelska strategija da zazida i obespravi ljude“, kaže Liders. „Ovi ratni dani su početak velikih političkih promjena u regionu. Mislim da se Hamas tome i nadao, prije svega jer zvanična Palestinska autonomna uprava na Zapadnoj obali uopšte nije popularna među Palestincima.“
Najgore može da bude ako se u rat otvoreno umiješa i libanski Hezbolah koji ima podršku Irana.
„Teško je biti prorok kad su u pitanju vojni sukobi, ali nije nemoguće da Izrael nacilja i neke mete u Iranu. U najgorem slučaju to može da vodi ka opštem požaru na Bliskom istoku. Mislim da će SAD, koje su spremne da podrže Izrael na svaki način, učiniti sve da spreče takav scenario ili da ga barem ograniče“, dodaje on.
Ono što je sigurno je da sada postoje već dva velika rata u svijetu. Niko ne govori o onim manjim sukobima širom afričkog kontinenta. Oni su izolovani, ali rusko-ukrajinski i bliskoistočni rat prijete da izazovu velike potrese u cijelom svijetu, koji je opet potpuno podijeljen na dva bloka u oba slučaja.
Plašim se da nam slijede teške godine.
